Sporten met diabetes type 1

Zelfcontrole en zelfregulatie

Wanneer u diabetes type 1 hebt, vindt er geen fijne, spontane aanpassing door het lichaam plaats bij sport en inspanning zoals dat bij gezonde mensen gebeurt. Tijdens het bewegen verbruikt u glucose. Hoe langer en vooral ook hoe intensiever u beweegt, hoe meer glucose u verbruikt. Door de inspanning zal ook de insulinegevoeligheid verbeteren. Dit effect kan tot 48 uur aanhouden. Wanneer de hoeveelheid insuline en/of voeding niet goed wordt aangepast, kan er een hypo ontstaan. Insuline en voedingen kunnen op basis van ervaring en metingen worden aangepast. Het meten met behulp van een bloedglucosemeter heet zelfcontrole, het aanpassen van voeding en insuline en/of tabletten heet zelfregulatie.

Tip

Pas zo nodig ook de plaats van spuiten aan. U kunt bijvoorbeeld voor het hardlopen beter niet in het been spuiten. Insuline wordt namelijk sneller opgenomen vanuit een lichaamsdeel wat intensief gebruikt wordt met als gevolg een grotere kans op een hypo.

Te lage bloedglucose

Het glucosegehalte in het bloed kan tijdens sporten te laag worden. Deze zogenaamde hypoglykemie kan zich uiten in bleekheid, zweten, moeheid, trillen, duizeligheid en wazig zien. In het uiterste geval kan bewusteloosheid optreden. Als u een hypo voelt aankomen moet u even stoppen om iets te eten of te drinken. Zorg er voor dat u altijd snel opneembare suikers zoals Hypiofit (dextrose-oplossing) bij u hebt. Het is verstandig uw begeleider en medesporters te vertellen dat u diabetes hebt, zodat ze niet in paniek raken en weten wat ze moeten doen bij een onverwachts bewustzijnsverlies door een hypo.

Aanpassen insuline en extra koolhydraten

Een kant-en-klaar advies voor aanpassing van de insulinedosering voor, tijdens en na de sportbeoefening is niet te geven. Zelfcontrole is noodzakelijk, net als het bijhouden van een logboek en het bespreken van de gegevens met uw arts en diabetesverpleegkundige. In het algemeen geldt dat bij inspanning  1  tot 2 uur na injectie van een kortwerkende insuline , de dosis ervan met 10 tot 50 procent verlaagd kan worden. Daarnaast zijn er naarmate u zich langer en/of intensiever inspant, meer koolhydraten nodig.

Of u extra koolhydraten moet nemen, is afhankelijk van de hoogte van uw bloedglucose voor aanvang van het sporten. Als algemene richtlijn dient de onderstaande tabel.

Tabel diabetes en sport

Aard en duur inspanning	Bloedglucose voor aanvang	Extra koolhydraten
< 30 min. lichte inspanning	Lager dan 5 mmol/l Hoger dan 5 mmol/l	10-15 gram geen
30-60 min matig intensieve inspanning	Lager dan 5 mmol/l 5-10 mmol/l 10-16 mmol/l	30-45 gram 15 gram geen
> 60 min matig intensieve inspanning	Lager dan5 mmol/l 5-10 mmol/l 10-16 mmol/l	45 gram/ uur 30-45 gram/ uur 15 gram/ uur

Controle

Controleer de bloedglucosewaarden voor en na de inspanning en doe dit nogmaals, in verband met de verhoogde insulinegevoeligheid, nog enkele uren later. Bij sommige mensen kan tot 48 uur na een flinke inspanning nog een hypoglykemie optreden. Zo nodig kan extra gegeten worden en soms is het na een avond sporten nodig de middellangwerkende of langwerkende insuline voor het slapen gaan te verminderen.

Te hoge bloedglucose

Een ander probleem waar mensen met diabetes mee te maken kunnen krijgen is een te hoge bloedglucose (hoger dan 15 - 20 mmol/l) voorafgaand aan het sporten. Het is dan verstandig om helemaal niet te gaan sporten Doordat er te weinig insuline is om glucose in de spiercellen te brengen maakt het lichaam zelf meer glucose aan en gaat het ook vetten verbranden om de nodige energie te verkrijgen. Het gevolg is dat het lichaam verzuurt (ketoacidose). Het is daarom belangrijk om voor het sporten eerst te zorgen voor een betere bloedglucose.

Welke sporten zijn geschikt?

Bij diabetes zijn er in principe geen beperkingen voor sport en bewegen. Maar bewegingsactiviteiten waarbij een hypo kan leiden tot levensgevaarlijke situaties zijn af te raden. U moet hierbij denken aan diepzeeduiken, bergbeklimmen en alleen zwemmen, kanoën of roeien. Het samen met anderen sporten heeft sowieso de voorkeur. Verder kunt u kiezen wat u zelf leuk vindt! Bouw duur, intensiteit en frequentie geleidelijk op. Als u complicaties hebt, zoals oog-, nier- of gevoelsafwijkingen, kunt u het beste eerst overleggen met uw behandelend arts. Deze kan op basis van uw complicaties adviseren wat een geschikte bewegingsvorm voor u is. Ook als u niet gewend bent om te sporten of als u intensiever wilt gaan sporten, is overleg met uw arts aan te raden.

Voetverzorging

Verder is het belangrijk goede schoenen te dragen en regelmatig uw voeten te controleren op wondjes. Laat blessures en wondjes goed behandelen; voorkomen is nog beter! Lees hier meer over diabetes en voetverzorging.