Slecht slapen door onrustige benen? Denk aan het restless legs syndroom

Rusteloze benen of het restless legs syndroom (RLS) is een veelvoorkomende aandoening waarbij er, met name ’s avonds en ’s nachts en vooral in rust, een enorme drang is om de benen en soms ook de armen te bewegen. Hierdoor hebben veel mensen met RLS last van slaapproblemen.

Het restless leg syndroom veroorzaakt meestal een overweldigende drang om de benen te bewegen met daarnaast een zeer onaangenaam gevoel in je benen. Het komt bij de meeste mensen wel eens voor dat ze in bed last hebben van schokkende bewegingen van de benen of kramp in de kuiten. Dit kunnen symptomen van RLS zijn, maar meestal is dat niet het geval.

Het nare gevoel dat restless leg syndroom veroorzaakt, kan ook in de armen, borst en gezicht gevoeld worden. Dit wordt ook wel beschreven als:

• Tintelingen, een brandend, jeukend of kloppend gevoel
• Een "griezelig-kruipend" gevoel
• Het gevoel alsof er bruisend water in de bloedvaten in de benen zit
• Een pijnlijk krampachtig gevoel in de benen, vooral in de kuiten.

Deze onaangename gewaarwordingen kunnen variëren van mild tot ondraaglijk, en zijn meestal 's avonds en 's nachts erger. Ze kunnen vaak worden verlicht door de benen te bewegen of te wrijven. Ook kunnen sommige mensen last hebben van onrust in de armen en handen.

Sommige mensen hebben af en toe klachten, anderen elke dag. Het kan moeilijk zijn om lange tijd te zitten. 

In veel gevallen is de precieze oorzaak van RLS onbekend. Als er geen oorzaak kan worden gevonden, staat het bekend als het primair rusteloze benen syndroom. Onderzoek heeft specifieke genen geïdentificeerd die verband houden met RLS. Dit betekent dat het in families kan voorkomen. In deze gevallen treden de symptomen meestal op voor de leeftijd van 40 jaar.

Toch kan zijn er andere oorzaken die het syndroom zouden kunnen triggeren:

1. Dopamine: Allereerst zijn aanwijzingen dat RLS verband houdt met een probleem met een deel van de hersenen dat de basale ganglia wordt genoemd. De basale ganglia gebruikt een chemische stof genaamd dopamine om de spieractiviteit en beweging te controleren. Dopamine fungeert als boodschapper tussen de hersenen en het zenuwstelsel om de hersenen te helpen bij het reguleren en coördineren van beweging. Wanneer zenuwcellen beschadigd raken, vermindert de hoeveelheid dopamine in de hersenen, wat spierkrampen en onwillekeurige bewegingen veroorzaakt. Het dopamine niveau daalt van nature tegen het einde van de dag, wat zou kunnen verklaren waarom de symptomen 's avonds en 's nachts vaak erger zijn.
2. Onderliggende gezondheidsproblemen: Zo kan het restless leg syndroom soms ook optreden als een complicatie van een andere gezondheidstoestand, of het kan het gevolg zijn van een andere gezondheid gerelateerde factor. Dit staat bekend als secundair rusteloze benen syndroom.

In eerste instantie moet worden geprobeerd de oorzaak van de rusteloze benen te vinden en hiertegen passende maatregelen te treffen. Dit kunnen leefregels zijn, zoals stoppen met roken, koffie en alcohol vermijden en overdag voldoende bewegen, zonder intensief te sporten vlak voor het slapen gaan. Wanneer RLS wordt veroorzaakt door geneesmiddelen, kunnen deze worden vervangen door alternatieven. Wanneer geen oorzaak voor de rusteloze benen kan worden gevonden, kunnen medicijnen van het type dopamine agonist soms helpen. Voorbeelden hiervan zijn pramipexol, ropinirol en rotigotine. Voor deze geneesmiddelen is een recept nodig.