Rhodiola rosea

Introductie: wat is Rhodiola rosea?

Rhodiola (Rhodiola rosea) is een kruid dat met name groeit in de koude berggebieden van Scandinavië, Siberië, Groenland en de Alpen (1). Dit adaptogeen kruid werd van oudsher al gebruikt in de Chinese en Russische traditionele kruidengeneeskunde ter ondersteuning van de vitaliteit, verminderen van vermoeidheid en verbeteren van de gemoedstoestand (2).

Rhodiola bevat de bioactieve bestanddelen rosavinen en salidroside die de gezondheid kunnen ondersteunen en een positief effect blijken te hebben op het zenuwstelsel. Door de adaptogene eigenschappen kan Rhodiola bijdragen aan het herstellen van de lichamelijke en mentale balans bij stress en hormonale disbalans.

Daarnaast zorgen de werkzame stoffen in Rhodiola voor een energieverhogend effect en een gunstige invloed op het cognitief vermogen (3). Bovendien is gebleken dat Rhodiola antioxidatieve, ontstekingsremmende en immuunverhogende eigenschappen heeft (4, 5).

Wetenschappelijk onderzoek en oorsprong

Wetenschappelijk onderzoek naar Rhodiola is met name gericht op de adaptogene werking, de effecten op het uithoudingsvermogen en de invloed op de mentale gezondheid (4, 6).

Onderzoek laat zien dat de adaptogene werking van Rhodiola kan bijdragen aan stressvermindering door cortisolregulering, het verminderen van angstklachten en ondersteuning van het zenuwstelsel (6, 7, 8).
Studies laten zien dat Rhodiola invloed heeft op cellulair niveau en effectief is gebleken bij het verminderen van (stressgerelateerde) vermoeidheid en uitputting (9, 10, 11).
Er zijn studies die aantonen dat Rhodiola symptomen van lichte tot matige depressie kan verminderen; mogelijk te wijten aan de invloed op de neurotransmitters (12, 13).
Onderzoek toont aan dat Rhodiola kan bijdragen aan het verbeteren van de cognitieve functies met gunstige effecten voor de concentratie, het geheugen en het mentale welzijn, met name bij stress en vermoeidheid (3, 6, 10, 14).
Onderzoek heeft aangetoond dat Rhodiola kan bijdragen aan verbetering van het uithoudingsvermogen en de sportprestaties als ook werd er een verminderde perceptie van inspanningsbelasting waargenomen (15, 16, 17).
Door de ontstekingsremmende en antioxidatieve eigenschappen kan Rhodiola de celgezondheid tijdens veroudering ondersteunen door bescherming te bieden tegen oxidatieve stress (18). Gunstige onderzoeksresultaten waren met name waarneembaar voor de hersengezondheid met mogelijk een verminderd risico op neurodegeneratieve aandoeningen, zoals Alzheimer (19, 20, 21). Daarnaast kan het gebruik van Rhodiola gunstig zijn voor de preventie en behandeling van cardiovasculaire aandoeningen (22) Bovendien kan dit kruid mogelijk een positieve bijdrage leveren bij diabetes (23).

Bronnen van Rhodiola rosea
Rhodiola kan in verschillende vormen zowel preventief als therapeutisch worden gebruikt, zoals thee, tinctuur, poeder of in capsulevorm (6). Daarbij is het voor een goede biologische beschikbaarheid belangrijk dat de extracten gestandaardiseerd zijn op het gehalte aan de werkzame stoffen rosavinen en salidroside (24). Kwaliteit en zuiverheid speelt bij Rhodiola een belangrijke rol doordat aangeboden Rhodiola producten niet altijd betrouwbaar zijn (24).

De werking van Rhodiola

Door de synergie van bioactieve stoffen, heeft Rhodiola een veelzijdige werking voor de gezondheid met daarbij een sterke invloed op het zenuwstelsel.

Adaptogene werking
Rhodiola is een kruid met adaptogene eigenschappen waardoor het op natuurlijke wijze het lichaam kan helpen het evenwicht te hervinden bij stress (6, 14). Rhodiola beïnvloedt de HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier) waardoor de aanmaak van het stresshormoon cortisol wordt gereguleerd (2). Bij het gebruik van Rhodiola werden minder stressgerelateerde klachten waargenomen, zoals chronische spanning, angst en prikkelbaarheid (6, 8).

Antidepressieve effecten
Rosavinen en salidroside hebben een modulerende werking op de neurotransmitters serotonine en dopamine waardoor dit verbetering kan geven voor de stemming en milde depressieve klachten kunnen worden verminderd (6, 13).

Cognitieve ondersteuning
Met name in tijden van (mentale) vermoeidheid kan Rhodiola een gunstig effect hebben op het cognitief vermogen door de invloed op de energieproductie in de hersencellen. Uit studies was verbetering waarneembaar van concentratie en geheugen bij het gebruik van Rhodiola en bijwerkingen waren daarbij absent (10).

Antioxidatieve en ontstekingsremmende werking
Rosavinen en salidroside hebben sterke antioxidatieve eigenschappen dat de weerstand helpt bevorderen en de cellen helpt beschermen tegen oxidatieve stress (4, 5). Tijdens veroudering kan hierdoor het risico op ontstekingsziekten en neurodegeneratieve aandoeningen worden verminderd met het gebruik van Rhodiola (18, 19, 20).

Mitochondriale ondersteuning
Rhodiola bevordert de mitochondriale activiteit waardoor zowel lichamelijke als mentale vermoeidheid kan worden verminderd (25). De gunstige effecten van Rhodiola rosea waren met name waarneembaar bij chronische vermoeidheid en burn-outklachten (8, 26).

Uithoudingsvermogen en sportprestaties
Rhodiola kan het uithoudingsvermogen en de sportprestaties helpen verbeteren doordat dit kruid de zuurstofopname en de energieproductie helpt verhogen (15, 16, 17).

Verschillen tussen verwante stoffen

Net als Rhodiola, zijn ook Ashwagandha, Ginseng en Schisandra adaptogene kruiden (14). Deze worden soms ook gezamenlijk ingezet bij vermoeidheid en stressgerelateerde klachten. Daarnaast heeft Rhodiola mogelijk een synergetisch effect in combinatie met magnesium, groene thee en B-vitaminen (27).

Rhodiola versus Ashwagandha
Hoewel beide kruiden een adaptogene werking hebben en bijdragen aan stressvermindering, werkt Rhodiola energieverhogend en krachtiger bij mentale vermoeidheid.
Ashwagandha heeft een sterkere ontspannende werking en blijkt effectiever voor stressvermindering op langere termijn (28).

Rhodiola versus Ginseng
Rhodiola heeft met name effect op de mentale energie en de stressbestendigheid. Ginseng werkt sterker voor het uithoudingsvermogen en het immuunsysteem (29).

Rhodiola versus Schisandra
Rhodiola heeft een meer stimulerende werking gericht op mentale vermoeidheid. Schisandra heeft een meer herstellende en balancerende werking (30).

Veiligheid, dosering en interacties bij gebruik van Rhodiola-suppletie

De kwaliteit, veiligheid en herkomst van Rhodiola supplementen spelen een grote rol voor de betrouwbaarheid, zuiverheid en effectiviteit (24). Het advies is om te kiezen voor Rhodiola suppletie afkomstig van merken met een kwaliteitskeurmerk/certificering. De gestandaar-diseerde hoeveelheid van Rhodiola bedraagt 3% rosavinen en 1% salidroside zoals natuurlijk aanwezig is in de Rhodiolaplant.

Veiligheid
Bij opvolging van de aanbevolen dagelijkse dosering wordt het gebruik van Rhodiola als veilig beschouwd (31). Mogelijke bijwerkingen die kunnen optreden zijn maag-darmklachten, slapeloosheid of hoofdpijn. Het gebruik van Rhodiola-suppletie bij zwangerschap en borstvoeding wordt afgeraden.

Aanbevolen dosering
De gebruikelijke dosering van Rhodiola extracten (gestandaardiseerd) is 200 tot 600 mg en wordt meestal verdeeld over twee innames per dag (31). De juiste persoonlijke dosering wordt bij voorkeur afgestemd met een gezondheidsdeskundige.

Interacties
Het gebruik van Rhodiale kan interacties geven met sommige geneesmiddelen, zoals antidepressiva of bloeddrukmedicatie (2, 13) .

Conclusie en toekomstige onderzoeken

Rhodiola rosea wordt ook wel ‘gouden wortel’ genoemd (32). Het gebruik van dit kruid als geneesmiddel gaat ver terug en werd van oudsher al ingezet bij verschillende gezondheids-problemen. Zo is Rhodiola een kruid met adaptogene eigenschappen en een veelzijdige, positieve invloed op zowel de fysieke als de mentale gezondheid (1, 2, 4).

De bioactieve stoffen rosavinen en salidroside hebben een gunstige invloed op het zenuwstelsel, de energiestofwisseling en de celbescherming (3, 20, 25). Door de antioxidatieve en ontstekingsremmende eigenschappen werkt Rhodiola beschermend op cellulair niveau en kan de werking bijdragen aan de preventie van leeftijdsgerelateerde aandoeningen, zoals neurodegeneratieve ziekten (4, 5, 19, 20, 21).

Dit kruid staat met name bekend om de gunstige werking bij stress en stressgerelateerde klachten, zoals vermoeidheid, angst, stemmingswisselingen en (lichte) depressie (6, 7, 8, 13). Uit verschillende studies is gebleken dat Rhodiola ondersteunend kan werken bij langdurige stress, burn-out klachten en chronische vermoeidheid (9, 10, 11, 26).

Daarnaast bleek het gebruik van Rhodiola positieve effecten te hebben op het cognitief vermogen waarbij een verbetering van focus en geheugen werd waargenomen (10). Bovendien kan Rhodiola zorgen voor een beter uithoudingsvermogen en verbeterde sportprestaties (15, 16, 17).

Rhodiola kan -hetzij van goede kwaliteit- als thee of in supplementvorm veilig worden ingezet volgens de aanbevolen dosering (24, 31). Het kan eventueel worden gebruikt in combinatie met verwante (adaptogene) kruiden of nutriënten (14). Hierbij kan het beste het advies worden opgevolgd van een natuurarts of kruidengeneeskundige.

Kortom, het gebruik van Rhodiola kan natuurlijke ondersteuning bieden voor zowel de lichamelijke als mentale gezondheid waarbij dit kruid met name bij stress en vermoeidheid de balans weer helpt te herstellen. Daarnaast kan dit kruid een waardevolle toevoeging zijn voor het welzijn tijdens het ouder worden (18, 19).

Toekomstige onderzoeken
Er bestaat belangstelling voor toekomstig onderzoek naar Rhodiola (33). Dit betreft met name de effecten op stressreductie, de cognitieve functies en vermoeidheid. Daarnaast is er interesse in de rol van Rhodiola bij chronische ontstekingsziekten, diabetes en neurodegeratieve aandoeningen. Bovendien is verder onderzoek gericht op de invloed van Rhodiola op de hormoonregulatie. Tenslotte zou Rhodiola mogelijk een potentiële rol kunnen spelen bij kankerbehandeling.