Wat is COPD?

COPD is een veelvoorkomende chronische longziekte. Hier in dit artikel lees je meer over de achtergronden, oorzaken en de symptomen van COPD. COPD is de afkorting voor chronic obstructive pulmonary disease en is een verzamelnaam voor onder meer de longziekten chronische bronchitis en longemfyseem. In Nederland hebben ruim 320.000 mensen COPD. Daarnaast zijn er nog eens 300.000 mensen met een zeer hoog risico op COPD. Het is de vijfde doodsoorzaak ter wereld en zal in de toekomst nog verder klimmen op de lijst van doodsoorzaken.

COPD komt meestal voor bij mensen ouder dan 40 jaar en vrijwel uitsluitend bij (ex)-rokers en mensen die door hun beroep zijn blootgesteld aan schadelijke stoffen zoals oplosmiddelen en asbest. Rook of stofdeeltjes veroorzaken een langdurig aanhoudende (chronische) ontsteking van het slijmvlies in de luchtwegen. Dat raakt daardoor steeds meer beschadigd.

Bij chronische bronchitis zijn de bronchiën (de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen) steeds ontstoken. Daardoor wordt er meer slijm aangemaakt en is ademhalen lastiger. Bij longemfyseem of emfyseem gaan er langzaam steeds meer longblaasjes verloren. De longblaasjes zorgen ervoor dat zuurstof na het inademen in je bloed komt, en dat je afvalstoffen weer kunt uitademen. Hoe minder longblaasjes er zijn, hoe moeilijker dit wordt.

Bij COPD zijn de bronchiën chronisch ontstoken en zijn er longblaasjes verloren gegaan. Dat veroorzaakt een aantal symptomen. De belangrijkste zijn:

• Benauwdheid. Een van de bekendste symptomen van COPD is benauwd zijn. Anders dan bij astma is dit niet aanvalsgewijs, maar voortdurend. De benauwdheid komt door airtrapping. Airtrapping betekent 'gevangen lucht'. Gezonde longen worden bij het inademen gevuld met verse lucht en bij het uitademen weer grotendeels geleegd. Bij COPD zijn de luchtwegen door ontsteking en slijmproductie vernauwd, waardoor het niet goed lukt om helemaal uit te ademen en de longen na het uitademen nog voor een deel gevuld met lucht zijn. Het gevolg is dat er minder verse lucht ingeademd kan worden en je benauwd wordt.
• Hoesten. Door de chronische ontsteking in de luchtwegen wordt veel slijm geproduceerd en hoesten veel mensen met COPD vaak. De typische hoest bij beginnende COPD wordt ook wel een rokershoest genoemd. 
• Kortademigheid. Bij beginnende COPD ben je alleen kortademig bij stevige lichamelijke inspanning. Later kunnen ook gewone dagelijkse bezigheden je kortademig maken. De trap oplopen of jezelf aankleden kan al een flinke inspanning zijn. Bij kortademigheid heb je het gevoel alsof het onderste deel van de longen dicht zit. Hierdoor ga je oppervlakkiger en minder diep ademhalen en uiteindelijk hijgen.
• Moeheid. Omdat je vaak benauwd bent, hoest en kortademig bent, verbruikt je lichaam veel energie. Bovendien is het lichaam steeds maar bezig met vechten tegen de ontstekingen in de longen. Daarom kan het zijn dat je vaak moe bent.
• Afvallen en spierzwakte. Omdat veel mensen met COPD vanwege moeheid en (angst voor) benauwdheid zich zo weinig mogelijk inspannen, neemt de spierkracht af. Door het hoge energieverbruik is gewichtsverlies soms ook een van de symptomen van COPD, al heeft niet iedereen daar last van. Ook overgewicht door onvoldoende beweging kan namelijk een van de symptomen van COPD zijn.

Typisch voor COPD is verder het optreden van exacerbaties. Een exacerbatie is een plots optredende verergering. Patiënten herstellen nooit volledig van een exacerbatie: er zal altijd een blijvende verergering van de situatie optreden. Exacerbaties zorgen voor een vergroot risico op ziekenhuisopnames en overlijden. Bij de behandeling van COPD is het voorkomen van exacerbaties daarom erg belangrijk.