Voordelen van zelftesten
De belangrijkste redenen waarom mensen kiezen voor een zelftest zijn privacy, snelheid en gemak. Ondanks de geheimhoudingsplicht kan het zijn dat je jouw arts niet wilt laten weten dat je jezelf wilt testen op een geslachtsziekte of zwangerschap. Zelf hierop testen garandeert jouw privacy. Je hoeft je arts niet te overtuigen dat de test uitgevoerd moet worden, er worden geen vragen gesteld die je liever niet wilt beantwoorden en je bepaalt helemaal zelf wie de uitslag van de test te zien of te horen krijgt. De meeste testen bieden daarnaast onmiddellijk resultaat. Je hoeft niet te wachten op een afspraak met jouw huisarts, een doorverwijzing naar een laboratorium en een telefoontje van je huisarts over de uitslag. Een test die je vandaag bestelt, heb je morgen in huis en de uitslag lees je meestal direct af. Het testmateriaal is gemakkelijk zelf af te nemen en zelf testen bespaart je gênant geklungel met potjes voor je urine of ontlasting.
Nadelen zelftesten
Behalve een laboratoriumtest stelt een arts ook vragen om de diagnose te achterhalen. Deze vragen worden niet uit nieuwsgierigheid gesteld, maar zijn van wezenlijk belang om te beslissen of een laboratoriumtest noodzakelijk is of om de zekerheid van de diagnose te verhogen. Bij een zelftest wordt deze aanvullende informatie niet meegenomen. Dat kan soms tot gevolg hebben dat de uitslag van de test onzekerder is. Ook kan het zijn dat de uitslag voor je moeilijk te interpreteren is of dat onduidelijk is welke vervolgactie je moet ondernemen. De uitslag van sommige zelftesten kan erg ingrijpend op jouw leven zijn. Denk bijvoorbeeld aan een test op hiv of darmkanker. Bij het doen van een zelftest op deze ziekten krijg je niet de ondersteuning van een arts bij een eventuele slechte uitslag.
Welke zelftesten zijn er?
De zwangerschapstest kent iedereen. Maar daarnaast zijn er nog vele andere zelftests te koop en het aantal is nog steeds groeiende. Niet iedere zelftest is even zinvol. Wij zetten de eigenschappen en ons oordeel over de meest verkochte zelftests voor je op een rij. Klik hier om alle zelftesten in ons assortiment te bekijken.
Zwangerschap
De zwangerschapstest is de allerbekendste zelftest. Als een eicel bevrucht is, zal deze zich na ongeveer een week innestelen. Wanneer een bevruchte eicel zich innestelt in het baarmoederslijmvlies, begint je lichaam met de aanmaak van het zwangerschapshormoon humaan choriongonadotrofine (hCG). De hoeveelheid hCG verdubbelt elke 1,5 á 2 dagen tot een maximum na 10 tot 12 weken. Gedurende de hele zwangerschap is dit hormoon in jouw lichaam aanwezig en kun je een zwangerschapstest uitvoeren. HCG wordt uitgescheiden in de urine. Met enkele druppels urine op een teststrookje kun je onderzoeken of jouw urine het hormoon bevat.
Er zijn standaard en extra gevoelige zwangerschapstesten te koop. Ook zijn er testen die aangeven hoe lang je ongeveer al zwanger bent. Het voordeel van een extra gevoelige test is dat deze al enkele dagen voor de gemiste menstruatie een zwangerschap kan aantonen. Het voordeel van een minder gevoelige test is dat deze pas een positief resultaat geeft wanneer je enkele dagen overtijd bent en de meest kwetsbare periode voorbij is. De kans dat de zwangerschap doorzet is dan wat groter, de kans op teleurstelling kleiner.
Ovulatie
Als je graag zwanger wilt worden, kun je uitzoeken op welk moment je het vruchtbaarst bent. Het LH (luteïniserend hormoon) is een hormoon dat de eisprong (ovulatie) veroorzaakt. Ongeveer 24 tot 36 uur voor de eisprong wordt de concentratie van het LH tien tot twintig keer zo hoog. Dit hormoon kan in de urine worden gemeten. De meeste ovulatietests bevatten vijf tot zeven teststaafjes waarmee je op verschillende momenten in jouw cyclus de concentratie LH kunt meten en kunt bepalen wanneer de LH-piek zich voordoet.
Een andere manier om zelf het moment van jouw ovulatie te meten, is door middel van een ovulatiethermometer. Tijdens de ovulatie stijgt jouw lichaamstemperatuur met tenminste 0,2 °C. Met behulp van een nauwkeurige thermometer kun je deze temperatuurstijging meten.
De ovulatietest is een typische thuistest. Deze test wordt niet door de huisarts uitgevoerd. Alleen in gevallen waarin vrouwen moeilijk zwanger kunnen worden, kan door de huisarts of gynaecoloog een ovulatietest worden gedaan. Hierbij wordt dan echter niet het LH in de urine, maar het progesteron in het bloed gemeten gedurende de tweede helft van de cyclus, om te bepalen of je een goede eisprong hebt gehad.
Deze testen zijn medische hulpmiddelen. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.
COVID-19
Ook de Corona zelftesten zijn bij velen bekend. Een van die testen is de Flowflex Zelftest Covid-19 SARS-COV-2 antigeen. Deze sneltest voor SARS-CoV-2 antigenen is een laterale flow test van chromatografische immuniteit voor de kwalitatieve waarneming van SARS-CoV-2 door middel van in de neus en de neuskeelholte afgenomen monsters bij mensen van wie een arts vermoedt dat ze besmet zijn met COVID-19 binnen de eerste zeven dagen nadat de symptomen begonnen te vertonen.
Onderstaande testen zijn medische hulpmiddelen. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.
Blaasontsteking
Een blaasontsteking of urineweginfectie is een ontsteking van het slijmvlies in de blaas door bacteriën. In de meeste gevallen gaat het om bacteriën uit de darm die via de plasbuis in de blaas terechtkomen. Deze bacteriën veroorzaken vervolgens een ontsteking. Doordat de plasbuis bij vrouwen korter is dan bij mannen, komt een blaasontsteking vaker voor bij vrouwen.
Of je een blaasontsteking hebt, kan in je urine worden aangetoond door het meten van afwijkingen in vier bestanddelen: eiwitten, nitriet, rode bloedcellen en witte bloedcellen. Op elk teststrookje bevinden zich vier velden voor het meten van deze bestanddelen. Wanneer één of meerdere van de velden een afwijkende uitslag geven, kan dit wijzen op een blaasontsteking. Sommige reinigingsmiddelen en kleurstoffen (rode bieten!) kunnen een foutieve uitslag van de test veroorzaken.
Wanneer je vaak een blaasontsteking hebt, zul je in de meeste gevallen de symptomen herkennen en is het uitvoeren van een zelftest overbodig. Wanneer je niet eerder een blaasontsteking hebt gehad, zal jouw huisarts je urine ook zelf willen testen, ook wanneer je zelf een test op blaasontsteking hebt gedaan. Hoewel de meeste blaasontstekingen vanzelf overgaan, zal er in de meeste gevallen een antibioticum worden voorgeschreven, omdat de infectie anders kan opstijgen naar je nieren.
Onderstaande test is een medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik altijd de gebruiksaanwijzing.
Allergie
Een allergie is een reactie van je afweersysteem op stoffen van buitenaf waar het lichaam normaal gesproken niet heftig op hoort te reageren. De stoffen die zo’n heftige reactie kunnen veroorzaken, worden allergenen genoemd. Bekende allergenen zijn gras- en boompollen (hooikoorts), huisstofmijten, huisdieren en voedsel.
In Nederland heeft ongeveer 1 op de 5 mensen last van een allergie. Bij een allergische reactie produceert je immuunsysteem antilichamen van het type IgE. Een allergietest bepaalt of er IgE antilichamen in je bloed circuleren. Je test hiermee enkel of je allergisch bent, niet waarvoor je allergisch bent.
Wil je weten waarvoor je precies allergisch bent, dan kun je beter een gerichte allergietest doen. Deze zelftesten bepalen ook IgE antilichamen in het bloed, maar dan de specifieke IgE antilichamen per soort allergie. Gerichte allergietesten zijn er onder andere op allergieën voor ei, huisstofmijt, kat, melk en pollen.
Een voorbeeld hiervan is de Gluten-Check® - Glutenintolerantie, Glutenallergie of Coeliakie Zelftest.
Hierbij heb je de mogelijkheid om eenvoudig, betrouwbaar en snel thuis te testen of de klachten te maken hebben met gluten intolerantie of Coeliakie.
Hoe eerder je weet of de symptomen te maken hebben met een glutenallergie, des te eerder kun je maatregelen nemen waardoor de klachten kunnen verdwijnen en (ernstige) complicaties kunnen worden voorkomen!
Dit zijn medische hulpmiddelen. Lees voor gebruik altijd de gebruiksaanwijzing.
Bloedgroep
De meeste mensen weten welke bloedgroep ze hebben. In sommige gevallen is het van levensbelang om iemands bloedgroep te weten, bijvoorbeeld wanneer een bloedtransfusie moet worden gegeven. Met de bloedgroep-zelftest kun je zelf jouw bloedgroep bepalen door middel van het afnemen van bloed via een vingerprik en het aanbreken van jouw bloed op de testcassette.
Het zelf bepalen van je bloedgroep heeft weinig zin. Met het resultaat kun je namelijk niets. Ook voor het zogenaamde bloedgroependieet bestaat geen enkel wetenschappelijk bewijs. Wanneer je een bloedtransfusie moet ondergaan zal het ziekenhuis niet vertrouwen op de bloedgroep die je zelf zegt te hebben, maar zal hiernaar onderzoek worden gedaan. Een transfusie met verkeerd bloed kan namelijk dodelijk zijn.
Candida
Candida is een veelvoorkomende vaginale schimmelinfectie met de gistachtige schimmel Candida albicans. Ongeveer driekwart van de vrouwen maakt ten minste eenmaal in haar leven een Candida-infectie mee. Onder normale omstandigheden veroorzaakt de Candida geen infectie en kan het op allerlei plaatsen in en op het lichaam aangetroffen worden, zoals in de vagina. Onder bepaalde omstandigheden, zoals verminderde weerstand, gebruik van antibiotica en corticosteroïden, diabetes en het gebruik van zeep bij het douchen, kan de gist zodanig uitgroeien dat er gesproken kan worden van een infectie.
Met de zelftest Candida maak je zelf een uitstrijkje uit jouw vagina met behulp van een wattenstokje. Het uitstrijkje breng je aan op de testcassette en je leest zelf de uitslag af. Wanneer je een Candida-infectie hebt, hoef je hiermee niet naar de huisarts. Je kunt zelf zonder recept producten kopen om de infectie mee te behandelen. De klachten van een Candida-infectie lijken op de klachten bij een bacteriële vaginose. Wanneer de test uitwijst dat je geen Candida infectie hebt, bestaat er dus ook de mogelijkheid dat je een bacteriële vaginose hebt. Een bacteriële vaginose kan met name tijdens de zwangerschap voor complicatie zorgen. Zowel een Candida-infectie als een bacteriële vaginose zijn geen SOA.
Onderstaande testen zijn medische hulpmiddelen. Lees voor gebruik altijd de gebruiksaanwijzing.
Chlamydia
Chlamydia is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (SOA). De oorzaak is een bacterie. Deze kan bij vrouwen in het slijm van de vagina en bij mannen in de plasbuis zitten. Je voert de test uit met je vaginaslijm (vrouw) of met urine (man). Er zijn chlamydia-tests waarvan je de uitslag zelf kunt aflezen en tests waarbij je het monster moet opsturen naar een laboratorium. Het resultaat van de laboratoriumtests is over het algemeen betrouwbaarder. Bij een positieve testuitslag (je hebt chlamydia) moet je en jouw partner(s) waarmee je onveilige seks heeft gehad, worden behandeld met een antibioticumkuur. Mogelijk wil jouw huisarts de test herhalen wanneer je een thuistest zonder laboratoriumuitslag heeft gedaan.
Onderstaande testen zijn medische hulpmiddelen. Lees voor gebruik altijd de gebruiksaanwijzing.
Syfilis
Syfilis is een ernstige seksueel overdraagbare aandoening (soa) die wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidium. Afhankelijk van de manier waarop je gevreeën hebt, nestelt de bacterie zich in de penis of vagina, de anus of de mond. De bacterie kan zich later via het bloed door het gehele lichaam verspreiden en kan zonder tijdige behandeling ernstige lichamelijke aandoeningen veroorzaken. De eerste symptomen van syfilis zijn meestal hard aanvoelende zweertjes in de mond, anus of rond de geslachtsdelen. Syfilis is goed te behandelen, maar dan moet de infectie wel op tijd worden vastgesteld.
De syfilis-zelftest bepaalt of er antistoffen tegen de syfilis bacterie in jouw bloed zitten. Door middel van een vingerprik breng je zelf een druppel bloed aan op een testcassette. Omdat het na het moment van de besmetting nog enige dagen tot weken duurt voordat het lichaam voldoende antistoffen heeft gemaakt om te kunnen worden aangetoond, kan de test dus ook een negatief resultaat geven bij een te recent contact met de bacterie.
Overige soa's
Andere soa’s zoals chlamydia, gonorroe, genitale wratten en hiv komen veel vaker voor dan syfilis. Wanneer je bang bent voor besmetting met een soa, vergeet dan niet ook te testen op andere mogelijke aandoeningen. Er zijn ook zelftesten verkrijgbaar waarbij je zelf urine of een uitstrijkje afneemt en dit opstuurt naar een laboratorium. Het materiaal wordt vervolgens getest op verschillende soa’s.
Cholesterol
Te veel slecht cholesterol (LDL) in het bloed vergroot het risico op hart- en vaatziekten. Met een cholesteroltest neem je met een vingerprik wat bloed bij jezelf af en dat breng je aan op de testcassette. De meeste zelftesten geven alleen de totale cholesterolwaarde (TC) aan. Dat levert vaak niet genoeg informatie, want met name de verdeling tussen goed en slecht cholesterol is van belang. Bovendien hangt het risico op hart- en vaatziekten ook af van andere factoren, zoals roken en een hoge bloeddruk. Heb je alleen een te hoge totale cholesterolwaarde en heb je geen andere risicofactoren, dan hoef je waarschijnlijk niet veel te doen. De uitslag van een cholesterolzelftest is dus vaak lastig te interpreteren.
Onderstaande testen zijn medische hulpmiddelen. Lees voor gebruik altijd de gebruiksaanwijzing.
Coeliakie
Coeliakie is een ernstige overgevoeligheid voor gluten in onder andere tarwe, rogge, gerst en haver, die leidt tot chronische darmklachten, zoals diarree en verstopping. De coeliakie-zelftest wijst uit of er antistoffen tegen gluten in jouw bloed zitten. Helaas is de uitslag van de anti-tTG-IgA-test niet bij alle mensen die coeliakie hebben positief. Voor die mensen is er een andere, meer gespecialiseerde bloedtest die alleen een arts kan aanvragen. Wanneer de test wél positief is, wordt alsnog aanbevolen om een biopt (verwijdering van weefsel voor medisch onderzoek) van de dunne darm te laten nemen. De uitslag van de test is dus niet altijd betrouwbaar en zegt ook niets over de ernst van de ziekte.
Menopauze
De menopauze of overgang is de periode waarin een vrouw haar laatste menstruatie heeft. Een menopauze-zelftest bepaalt de hoeveelheid Follikel Stimulerend Hormoon (FSH) in jouw urine. Is deze verhoogd dan ben je postmenopauzaal. De test kan niet betrouwbaar aantonen of de menopauze nadert (pre-menopauzaal). Pilgebruiksters kunnen deze test pas 3 tot 6 maanden nadat zij met de pil zijn gestopt gebruiken. Anders verstoren de hormonen uit de anticonceptiepil de test.
Leveranciers van de menopauze-zelftests benadrukken nog wel eens dat het van groot belang is om de menopauze vast te stellen, gezien de gezondheidsrisico’s die samenhangen met deze periode. Inderdaad is bij vrouwen na de overgang het risico op onder andere botontkalking en hart- en vaatziekten hoger. Deze risicoverhoging gaat echter zeer geleidelijk en vergt geen onmiddellijke actie. Een menopauze-zelftest uitvoeren om medische redenen is dus onzin. Wel kan de test van nut zijn bij het vinden van een verklaring voor lichamelijke veranderingen en klachten die mogelijk samenhangen met de overgang.
Onderstaande testen zijn medische hulpmiddelen. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.
Teken
Teken zijn kleine spinachtige beestjes die zich kunnen vastbijten in de huid. Van een tekenbeet kun je ziek worden. Ook in Nederland kunnen teken de ziekte van Lyme overbrengen. Wanneer je een teek hebt, moet je deze zo snel mogelijk verwijderen om de kans op het overdragen van ziekteverwekkers te verminderen. Niet alle teken dragen overigens de ziekteverwekkende Borrelia bacterie met zich mee.
Met de Medivere Borrelia bloedtest kun je testen of je een infectie hebt met Borrelia (Borreliose). In principe kan men twee soorten antilichamen onderscheiden: antilichamen van het IgM type kunnen een vroege infectie aangeven, terwijl de antilichamen van het type IgG later gevormd worden. Deze geven dan aan dat de infectie al langer geleden ontstaan is. De uitslagen dienen als basis voor een individuele therapie en moeten met een arts of therapeut worden besproken.
Onderstaande test is een medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.
Vruchtbaarheid Man
Onvruchtbaarheid komt voor bij ongeveer 10 tot 15 procent van alle paren die graag kinderen willen. In ongeveer de helft van deze gevallen is een verminderde kwaliteit van het sperma de oorzaak. De vruchtbaarheidstest voor de man werkt door middel van de zogenaamde FertilityScore. Hierbij wordt met behulp van kleurstof het sperma getest op aantal en beweeglijkheid van de spermacellen. Voor een normale vruchtbaarheid moeten minimaal 20 miljoen actieve spermacellen per milliliter aanwezig zijn. Actieve spermacellen verbruiken zuurstof en scheiden afvalproducten uit. De mate van verkleuring van het testmonster wordt bepaald door de hoeveelheid verbruikt zuurstof en geproduceerde afvalproducten.
Om je vruchtbaarheid te testen, kun je de Veroval Zelftest Mannelijke vruchtbaarheid gebruiken. Met deze test kun je snel en betrouwbaar testen of je ejaculaat (sperma) voldoende spermacellen bevat voor een bevruchting. Met behulp van deze sneltest kun je gemakkelijk, in je eigen vertrouwde omgeving, testen of je sperma voldoende spermacellen bevat voor een bevruchting. Het enige wat je nodig hebt is de zelftest en 7 minuten tijd.
Onderstaande test vervangt niet de test bij de huisarts of via een laboratorium, waarbij microscopisch de kwaliteit van het sperma wordt beoordeeld. De kwaliteit van het sperma kan sterk wisselen en is afhankelijk van onder andere leefgewoonten zoals alcoholgebruik en roken. Naast de kwaliteit van het sperma zijn er bovendien meerdere factoren die bepalen of een man vruchtbaar is. Dit is een medisch hulpmiddel, lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.
Hiv
De hiv-zelftest wijst uit of er antistoffen tegen het hiv-virus aanwezig zijn. Er zijn hiv-zelftests beschikbaar die testen in bloed of in speeksel. Er zijn speekseltests te koop waarbij je zelf na enkele minuten de uitslag kunt aflezen en speekseltests waarbij je de uitslag via tussenkomst van een laboratorium krijgt. Ook bij de hiv-bloedtest wordt getest op antistoffen tegen het hiv-virus. Je neemt hierbij zelf wat bloed af en stuurt dit naar een laboratorium of brengt het aan op een testcassette.
De Hiv Vereniging Nederland raadt het gebruik van hiv-zelftests af. Het resultaat van de testen die niet in het laboratorium worden gedaan is minder betrouwbaar. Ook kunnen antistoffen niet worden aangetoond bij mensen die net besmet zijn. Daarnaast krijg je bij een zelftest geen goede opvang of ondersteuning als de uitslag van de test positief is. Dat kan tot heel vervelende situaties (bijvoorbeeld paniekreacties) leiden.
Darmkanker
Deze test signaleert of er bloed in de ontlasting aanwezig is. Bloed in de ontlasting kan echter ook duiden op iets anders, zoals aambeien of een chronische darmontsteking. Er moet altijd verder onderzoek, zoals een coloscopie worden uitgevoerd om te kijken of er darmkanker aanwezig is.
Vanaf 2014 krijgen alle mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar iedere twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. De darmkanker-zelftest is geschikt voor mensen die niet aan het bevolkingsonderzoek mee willen doen of voor mensen onder de 55 jaar.